Oto 10 osób, z których słynie Jędrzejów. Znasz ich wszystkich? [ZDJĘCIA]
Tadeusz Przypkowski
Tadeusz Konrad Przypkowski (urodzony 12 lipca 1905 w Jędrzejowie, zmarł 17 grudnia 1977 tamże) – historyk sztuki, historyk nauki, kolekcjoner, bibliofil, grafik, fotografik, jeden z nielicznych w świecie gnomoników – specjalistów zajmujących się obliczeniami i projektami zegarów słonecznych. Był synem Feliksa Antoniego i Zofii z Horstów.
Ukończył IV gimnazjum im. Sienkiewicza w Krakowie, a następnie, w 1923, zaczął studiować historię sztuki i historię na Uniwersytecie Jagiellońskim, tam także uzyskał w 1929 doktorat u Juliana Pagaczewskiego. Pierwszymi jego publikacjami były prace o architekturze zamku w Pieskowej Skale (Prace Komisji Historii Sztuki PAU, 1928) oraz – będąca tematem doktoratu – opublikowane w 1930 w formie streszczenia opracowanie poświęcone Janowi Pfisterowi, żyjącemu na przełomie XVI i XVII wieku rzeźbiarzowi małopolskiemu.
W dziedzinie fotografii artystycznej otrzymywał nagrody, wyróżnienia i korzystne recenzje na wystawach zagranicznych już od lat 20., m.in. w Los Angeles (1925), w Montevideo (1931), w Mediolanie (1932). Swoje zdjęcia przetwarzał m.in. rzadko dziś stosowaną techniką przetłoku bromolejowego. W latach 1935–1938 opublikował swoje fotografie Warszawy w kilkutomowym wydawnictwie „Piękno Warszawy” (tekst autorstwa S.Wóycickiego), tworzył także inne grafiki, m.in. ekslibrisy. W latach 1938–1939 należał do Fotoklubu Warszawskiego.
Po wybuchu wojny Przypkowski wyjechał do Lublina i Łucka, wkrótce jednak wrócił do rodzinnego Jędrzejowa, gdzie do końca wojny pracował w miejscowym szpitalu jako laborant w pracowni RTG. W tym samym czasie współpracował z Armią Krajową jako tłumacz z niemieckiego, archiwista i przy podrabianiu dokumentów. Jednocześnie zajmował się inwentaryzowaniem zabytków sztuki Kielecczyzny, zgłębiał wiedzę astronomiczną, uczył się także od ojca gnomoniki.
Pod koniec 1945 r. pokazał w Paryżu i Londynie wystawę Warszawa oskarża, w latach 1946-1947 zajmował się inwentaryzowaniem zabytków sztuki na Dolnym Śląsku, w tym we Wrocławiu. Później wrócił ponownie do Jędrzejowa, zajmując się prywatną działalnością naukową i kulturalną oraz fotografiką; działalność ta była jego źródłem utrzymania do 1962 r., kiedy został dyrektorem Państwowego Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie. W 1965 r. przedstawił w Instytucie Historii Kultury Materialnej PAN opublikowaną w 1963 rozprawę Naukowe pojęcie deklinacji magnetycznej w Polsce XVII wieku, na podstawie której otrzymał habilitację. Stanowisko dyrektora Muzeum w Jędrzejowie zajmował do roku 1975, kiedy przeszedł w stan spoczynku.
Zegar słoneczny na ścianie ratusza w Sandomierzu
Dziełem Tadeusza Przypkowskiego są liczne zegary słoneczne (część wykonał osobiście, a inne tylko obliczał i zaprojektował), m.in. w: obserwatorium w Greenwich (z ośmiu zegarów pozostał tylko jeden), a w Polsce – na Kościele Mariackim w Krakowie, Zamku Królewskim w Warszawie (zniszczone w czasie wojny), ratuszu w Sandomierzu, przed Pałacem Kultury i Nauki (od południa wielokrotny z gnomonami otworkowymi, a od północy analematyczny) i na ścianach Teatru Komedia w Warszawie, na kościele w Płońsku, na fasadzie zamku w Szydłowie oraz przed kościołem pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Imielinie.
Zmarł 17 grudnia 1977 i został pochowany na cmentarzu św. Trójcy w Jędrzejowie
Z małżeństwa ze Stefanią z Ossowskich (zmarłą w 1983, wdową po Witoldzie Hulewiczu i byłą więźniarką Ravensbrück) miał syna Piotra Macieja, historyka sztuki i dyrektora Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie, oraz córkę, Agnieszkę Remuszkową.
